किन नेतन्याहुले इरानमाथि अहिले आक्रमण गरे?
किन नेतन्याहुले अहिले इरानमाथि आक्रमण गर्ने निर्णय गरे?
लेखक: Isaac Chotiner
स्रोत: The New Yorker (१३ जुन २०२५)
अनुवाद /
शुक्रबार बिहानै, इजरायलले इरानका परमाणु केन्द्र र सैन्य शीर्षस्थ अधिकारीहरूलाई लक्षित गर्दै ठूलो आक्रमण सुरु गर्यो। जवाफमा, इरानले तेलअवीव र यरुशलमतर्फ दर्जनौं ब्यालिस्टिक मिसाइल प्रक्षेपण गर्यो। प्रधानमन्त्री बिन्यामिन नेतन्याहुले भनेका छन्, “यो खतरा हटाइँदासम्म हाम्रा आक्रमणहरू जारी रहनेछन्।”
पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भने यस आक्रमणको पुरजोर समर्थन जनाउँदै भने, “हामीले इरानलाई मौका दिएका थियौं। उनीहरूले त्यसलाई गुमाए। अब तिनीहरू कडा प्रहारको सामना गरिरहेका छन्… अझ धेरै आउनेछ।”
शुक्रबारकै दिन, Haaretz पत्रिकाका सम्पादक Aluf Benn सँग लेखकले फोनमा कुराकानी गरे, जुन यस लेखमा समावेश गरिएको हो। उनीहरूले नेतन्याहुको रणनीति, ट्रम्पसँगको सम्बन्ध, र यो आक्रमणको क्षेत्रीय प्रभावबारे चर्चा गरे।
किन अहिले (२०२५ को जून) आक्रमण भयो?
Benn का अनुसार, इजरायल विगत दुई वर्षदेखि इरानसँगको “प्रतिरोधी धुरी” सँग युद्धरत छ। तर इरानमाथि आक्रमण गर्ने योजना विगत दुई दशकदेखि बनाइँदै आएको थियो — प्रमुखतः नेतन्याहुको नेतृत्वमा।
उनीहरू सन् १९८१ मा इराक र २००७ मा सिरियामा गरिएका परमाणु केन्द्र ध्वस्त आक्रमणको समान मोडेललाई इरानमा प्रयोग गर्न चाहन्थे। यी कदमहरूलाई इजरायलको अस्तित्वमा खतराको रूपमा व्याख्या गरिएको थियो।
ओबामा, ट्रम्प र अमेरिकी सहमति
२०१२ मा नेतन्याहु र तत्कालीन रक्षा मन्त्री एहुद बाराकले आक्रमणको तयारी गरेका थिए, तर ओबामा प्रशासनले सम्झौता गरेर रोकिदियो। केही इजरायली सुरक्षाधिकारहरूले अमेरिकी पूर्वसहमति बिना आक्रमण नगर्नुपर्ने सुझाव दिएका थिए। उदाहरणका लागि, १९८१ मा बगदादमा बम प्रहार अमेरिकालाई नबताई गरिएको थियो जसले तनाव बढायो, तर २००७ मा सिरियाको रिएक्टरमा आक्रमणको बेला बुश प्रशासनलाई जानकारी दिइएको थियो।
हालको स्पष्टता र आक्रमण
यो पटक, आक्रमण धेरै “खुला” ढंगले गरिएको हो। गत वर्षको दुईपटक इजरायल–इरान भिडन्तपछि इरानले ड्रोन आक्रमण गरेको थियो तर इजरायलले CENTCOM (अमेरिकी केन्द्रीय कमाण्ड) को सहयोगमा त्यसलाई निस्तेज पार्यो।
पछिल्लो अक्टोबरमा इरानका हवाई रक्षा प्रणालीहरू ध्वस्त पारिएपछि इस्रायली आक्रमण सफल भयो। त्यसपछि लेबनानको हिज्बुल्लाह र सिरियाको असद शासन कमजोर हुँदै गयो, जसले इरानमाथिको आक्रमणको बाटो खुला बनायो।
ट्रम्पको भूमिकाको महत्व
कहिलेकाहीँ ट्रम्पले इरानसँग सम्झौताको कुरा गरे पनि नेतन्याहु उनले ग्रीन सिग्नल दिने कुरामा आश्वस्त थिए। यस पटक ट्रम्पले आक्रमण अघि नै समर्थन जनाइसकेका थिए।
सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष भनेको ट्रम्प प्रशासनको अन्तिम निर्णय थियो — इजरायललाई CENTCOM मा समावेश गर्नु। यसले इजरायललाई अमेरिकी क्षेत्रीय हवाई रक्षा प्रणालीमा समावेश गर्यो र अमेरिकी बमवर्षक वा सैनिकको प्रत्यक्ष संलग्नता बिना पनि सूचना आदान–प्रदान, समन्वय र सुरक्षा सहयोगमा सामेल हुन सक्ने बनायो।
नेतन्याहु र ट्रम्प सम्बन्ध
Benn का अनुसार, नेतन्याहुलाई ट्रम्पको व्यवहार राम्रोसँग बुझ्न आउँछ। ट्रम्पले बाहिर चाहिँ “सम्झौता गर्न चाहन्छु” भन्ने गर्छन्, तर वास्तवमा तिनीहरूको ध्यान अरू कुरा (जस्तै चुनाव, शक्ति) मा केन्द्रित हुन्छ, र उनी इजरायलमाथि दबाब दिँदैनन्।
