नेपालीहरूको साझा चाड दशैं याे सबै जात जाति हरुले मनाइने पर्व हाे।

नेपालीहरूको साझा चाड दशैं याे सबै जात जाति हरुले मनाइने पर्व हाे

काठमाडौं राजन थापा तार्केश्वर १
दशैं नेपालीहरूको सबैभन्दा ठूलो र साझा चाडका रूपमा मनाइन्छ। हिन्दू धर्मावलम्बी मात्र होइन, दशैंलाई नेपालमा सवै जाति, भाषा र समुदायका मानिसहरूले आफ्नो-आफ्नै तरिकाले मनाउने गर्छन्।
हिन्दू समुदायले यसलाई देवी दुर्गाको पूजा–आराधना र धार्मिक पर्वका रूपमा मनाउँछन्।
बौद्ध, किराँत, लिम्बु, मगर, गुरुङ, तामाङ लगायतका अन्य समुदायका मानिसहरूले पनि टिका, जमरा, पारिवारिक भेटघाट र रमाइलोको पर्वका रूपमा मनाउँछन्।
धेरै मुस्लिम, ईसाई र आदिवासी जनजातिहरूले धार्मिक विश्वास अनुसार नमनाए पनि, सामाजिक–सांस्कृतिक मेलमिलाप र बिदाको अवसरका रूपमा दशैं मनाउने वा परिवारसँग रमाउने गर्छन्।
यसैले दशैंलाई नेपालमा साझा चाड भन्ने गरिन्छ — जसले परिवार एकता, मेलमिलाप, सद्भाव र समृद्धिको भावना जगाउँछ।विभिन्न समुदायका नेपालीहरू यसलाई परिवार, समाज र सांस्कृतिक मेलमिलापको पर्वका रूपमा लिन्छन्।
विशेषगरी, दशैंलाई देवी दुर्गाले महिषासुर नामक असुरमाथि विजय प्राप्त गरेको स्मरणमा मनाइन्छ। यस चाडलाई सत्यको असत्यमाथि विजय र धर्मको अधर्ममाथि विजय को प्रतीक मानिन्छ। साथै असोज महिनाको यो बेला खेतबारीमा धानबाली फलेर हरियाली छाउने भएकाले समृद्धि र खुसीको प्रतिकका रूपमा पनि यस पर्वलाई लिइन्छ।
दशैं नौ दिनसम्म चल्ने धार्मिक अनुष्ठानसहितको चाड हो। घटस्थापनादेखि नै घर–घरमा जमरा रोपिन्छ र देवीको पूजाआराधना आरम्भ हुन्छ। सप्तमी अर्थात् फूलपातीका दिन देवीको प्रसाद स्वरूप फूलपाती भित्र्याउने चलन छ। महाअष्टमी र महानवमीका दिन शक्तिपीठ तथा मन्दिरहरूमा विशेष पूजाआजा हुन्छ भने कतिपय ठाउँमा बलिदान दिने परम्परासमेत कायम छ। दशैंको मुख्य दिन विजयादशमीका दिन घरका जेठाजेष्ठहरूले टिका र जमरा लगाई आशीर्वाद दिने गर्छन्। यस अवसरमा टाढा–टाढा रहेका परिवारका सदस्यहरू घर फर्केर भेटघाट र मेलमिलाप गर्ने परम्परा छ। दशैंको अन्तिम दिन कोजाग्रत पूर्णिमामा लक्ष्मीको पूजा गरी दशैं समापन गरिन्छ।
समाजशास्त्रीहरूको भनाइमा दशैं केवल धार्मिक दृष्टिले मात्र नभई सामाजिक एकता, पारिवारिक पुनर्मिलन र सांस्कृतिक पहिचानसँग पनि जोडिएको छ। यही कारणले दशैंलाई “नेपालीहरूको साझा चाड” भन्ने गरिन्छ।