वैज्ञानिक इतिहासका महान् हस्ती: सर आइज्याक न्युटनको योगदान रअमूल्य।
📰 वैज्ञानिक इतिहासका महान् हस्ती: सर आइज्याक न्युटनको योगदान र अमूल्य
काठमाडौं, असार १९ – विज्ञानको इतिहासमा यस्ता केही व्यक्तित्व छन् जसले मानव सभ्यतालाई नयाँ दिशा दिएका छन्। तीमध्ये एक प्रमुख नाम हो – सर आइज्याक न्युटन। १७ औँ शताब्दीका बेलायती वैज्ञानिक न्युटनले भौतिकशास्त्र, गणित, प्रकाशशास्त्र र खगोलशास्त्रमा पुर्याएको योगदान आज पनि उतिकै सान्दर्भिक र प्रभावकारी छ।
गुरुत्वाकर्षणको सिद्धान्तबाट विज्ञानमा क्रान्ति
एक पटक स्याउ रुखबाट खसेको देखेपछि उनले सोचे – “यो स्याउ किन सिधा तल झर्यो?” यही प्रश्नले उनलाई गुरुत्वाकर्षणको सार्वत्रिक नियम प्रतिको खोजतर्फ डोर्यो। उनले पुष्टि गरे कि पृथ्वी मात्र होइन, सम्पूर्ण ब्रह्माण्डका पिण्डहरू एक अर्कालाई तान्ने शक्तिबाट बाँधिएका छन्।
गतिको तीन नियम: भौतिकशास्त्रको मेरुदण्ड
न्युटनले प्रतिपादन गरेका तीन गतिको नियमहरूले आधुनिक भौतिकशास्त्रको जग बसाले। उनले बताए:
1. कुनै वस्तुमा बाह्य बल नलागेसम्म त्यो स्थिर वा समान गतिमा रहन्छ।
2. बल वस्तुको द्रव्यमान र तिव्रताको गुणनफल बराबर हुन्छ (F = ma)।
3. प्रत्येक क्रियाको बराबर र विपरीत प्रतिक्रिया हुन्छ।
प्रकाशशास्त्रमा अभूतपूर्व अनुसन्धान
न्युटनले प्रिज्म प्रयोग गरेर सेतो प्रकाश विभिन्न रंगहरूमा विभाजित हुन सक्ने देखाए। उनले प्रकाशको कण सिद्धान्त (Corpuscular Theory) प्रस्तुत गर्दै प्रकाश विज्ञानमा महत्वपूर्ण आधार प्रदान गरे।
गणितमा ‘Calculus’ को विकास
न्युटनले गणनाको नयाँ शाखा – Calculus – को विकास गरे, जुन आज विज्ञान, इन्जिनियरिङ र अर्थशास्त्रमा व्यापक रूपमा प्रयोग हुन्छ।
‘प्रिन्सिपिया म्याथेमेटिका’ : विज्ञानको महाग्रन्थ
उनको सबैभन्दा प्रसिद्ध कृति “Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica” सन् १६८७ मा प्रकाशित भएको थियो। यस पुस्तकमा उनले गुरुत्वाकर्षण र गति सम्बन्धी नियमहरू स्पष्ट रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्।
सम्झना र सम्मान
न्युटनको योगदानको उच्च सम्मानस्वरूप सन् १७०५ मा उनलाई “Sir” उपाधि दिइएको थियो। उनी बेलायतको प्रतिष्ठित वैज्ञानिक संस्था Royal Society का अध्यक्ष समेत थिए।
आजको वैज्ञानिक युगको जग बसाल्ने न्युटनको योगदानलाई संसारभर सम्मानपूर्वक सम्झिइन्छ। विज्ञानमा रुचि राख्ने नयाँ पुस्ताका लागि उनी प्रेरणाको स्रोत बन्नेमा दुईमत छैन।
—
© NagarBikash.com | विज्ञान/प्रविधि डेस्क
