२१ वर्षअघि इराकमा १२ नेपालीको हत्या : मानव जीवन र रोजगारको मूल्य।
प्रकाशित मिति:- २०८२/०५/०३
२१ वर्षअघि इराकमा १२ नेपालीको हत्या : मानव जीवन र रोजगारको मूल्य।
२१ वर्षअघि सन् २००४ मा इराकमा १२ जना नेपाली श्रमिकहरूको निर्मम हत्या भएको थियो। उनीहरू घरपरिवारको भरणपोषणका लागि विदेश गए, तर निर्दोषताको बदला क्रूर आतंकवादको सिकार बने। यो घटना केवल १२ परिवारको व्यक्तिगत पीडा मात्र थिएन, यो सम्पूर्ण नेपाली समाज र प्रवासी श्रमिकको असुरक्षा, मानवताको ह्रास र विश्व आतंकवादको अमानवीय पक्षको दुरुपयोग थियो।
स्मरणीय छ कि ती नेपाली श्रमिकहरू कतार हुँदै इराक पुगेका थिए। उनीहरूको उद्देश्य केवल जीवनयापनका लागि काम गर्ने थियो। तर, “विदेशी सेना र अमेरिकीहरूलाई सहयोग गरेको” आरोपमा उनीहरू निर्दयतापूर्वक अपहरण र हत्या भए। त्यो घटना नेपाली समाजका लागि जागरण जस्तै थियो। तत्कालीन सरकारले सुरक्षा र कानूनी प्रत्याभूति दिन नसक्दा समाजमा व्यापक आक्रोश फैलियो। परिवार, साथीभाइ र समुदायले अत्यन्त पीडा भोग्नुपर्यो।
आज, २१ वर्षपछि पनि त्यो पीडा र त्रासदी हाम्रो सम्झनामा ताजा छ। नेपालमा बेरोजगारी, अवसरको कमी र गरिबीले लाखौँ युवा अझै पनि विदेशको ओरालोमा धकेलिएका छन्। मानव साधनका रूपमा पठाइएका यी श्रमिकहरूको जीवन र सम्मान सुरक्षित गर्न आवश्यक कदम उठाइएको छैन। यसले इराकका १२ नेपालीको बलिदानलाई केवल ऐतिहासिक घटना मात्र बनाइदिएको छैन, वर्तमान र भविष्यका नेपाली श्रमिकको असुरक्षालाई पनि उजागर गरेको छ।
विश्वमा आतंकवाद घट्नुको साटो अझै बढ्दो क्रममा छ। मध्यपूर्व, अफ्रिका र एशियाका युद्धग्रस्त क्षेत्रमा निर्दोष नागरिक, विद्यार्थी र श्रमिकहरू पहिलो सिकार बन्ने गरेका छन्। सन् २०२३ मा मात्र हजारौं मानिस आतंकवादी गतिविधि र उग्रवादको कारण मरे। निर्दोष बालबालिका, महिलाहरू र युवाहरू आतंकवादको प्रत्यक्ष पीडामा छन्। यसले स्पष्ट देखाउँछ कि आतंकवाद केवल राजनीतिक वा धार्मिक सन्दर्भमा सीमित छैन; यो मानव सभ्यताको साझा चुनौती हो।
नेपालका प्रवासी श्रमिकको अवस्था अझै असुरक्षित छ। कतिपय मुलुकमा उनीहरू काम गर्ने अवसर खोज्दै जान्छन् तर सुरक्षा, जीवन र कानूनी प्रत्याभूतिको कमीले उनीहरूलाई जोखिमपूर्ण बनाउँछ। १२ नेपालीको हत्या प्रकरणले हामीलाई यो याद गराउँछ कि मानव साधन केवल आर्थिक लाभका लागि मात्र होइन, जीवन र अधिकारको दृष्टिले पनि महत्त्वपूर्ण छ। यदि मानव श्रम र जीवनलाई मात्र भुक्तानीको स्रोतको रूपमा हेरियो भने, यस्तो बलिदान पुनः दोहोरिने जोखिम धेरै हुन्छ।
आर्थिक दृष्टिले पनि यस्तो घटनाले गहिरो असर पार्छ। प्रवासी श्रमिकले पठाएको पैसा नेपालकै अर्थतन्त्रको एक महत्वपूर्ण हिस्सा हो। तर, जब मानव जीवन जोखिममा पर्छ, त्यो पैसा मात्र मूल्यवान हुँदैन। समाजले यसलाई मानवतासँग जोड्न आवश्यक छ। श्रमिकको जीवन सुरक्षित, सम्मानित र मूल्यवान भएको अनुभवले मात्र दीर्घकालीन आर्थिक लाभ र सामाजिक स्थायित्व सुनिश्चित गर्न सक्छ।
सामाजिक दृष्टिले पनि यो घटना हाम्रो चेतनामा प्रश्न उठाउँछ। यदि १२ नेपालीको मृत्युले मात्र देश र समाजमा मानवताको मूल्य बुझ्न सकिन्छ भने, त्यो पीडा व्यर्थ हुनेछ। आतंकवाद, हिंसा र असुरक्षाले केवल श्रमिक वर्गको मात्रै जीवन प्रभावित गर्दैन; यो समाजको नैतिक र सांस्कृतिक आधारमा पनि धक्का पुर्याउँछ। हामीले मानव जीवनको सम्मान, श्रमिकको सुरक्षा र सामाजिक समानतामा जोड दिनुपर्छ।
राजनीतिक दृष्टिले पनि आतंकवाद नियन्त्रण चुनौतीपूर्ण छ। विश्व समुदायले संयुक्त राष्ट्रसंघ, क्षेत्रीय संगठन र प्रविधिको प्रयोग गरी आतंकवाद नियन्त्रण गर्ने प्रयास गरिरहेको छ। तर, यस्ता प्रयासले तब मात्र अर्थ राख्छ जब कमजोर वर्गको सुरक्षा सुनिश्चित हुन्छ। नेपाल सरकारले पनि प्रवासी श्रमिकको सुरक्षा, कानूनी प्रत्याभूति र रोजगार एजेन्सीहरूको निगरानी कडा गर्न आवश्यक छ।
सम्पूर्ण मानव जातिको साझा जिम्मेवारी हो—इराकमा १२ नेपालीको बलिदान सम्झनु र वर्तमान संकटमा पनि सचेत रहनु। आतंकवाद केवल हतियारको सवाल होइन; यो शिक्षा, समानता, अवसर र मानव अधिकारको सवाल हो। यदि हामीले मानव साधनको सम्मान नगरी केवल आर्थिक दृष्टिकोणमा हेर्छौं भने, इराकका १२ नेपालीको बलिदान व्यर्थ हुनेछ।
स्मरणयोग्य छ कि आतंकवादको प्रभाव केवल देशमा मात्र सीमित छैन। यो प्रवासी श्रमिक, विद्यार्थी, स्वास्थ्यकर्मी र पत्रकारसम्म फैलिएको छ। २१ वर्षअघि इराकमा भएका निर्दोष नेपालीको मृत्यु हामी सबैका लागि चेतावनी हो—मानव जीवन र अधिकारको संरक्षण नहुने हो भने समाज र राष्ट्र कहिल्यै स्थिर रहन्न।
हाम्रो कर्तव्य हो—आतंकवादको विरोध, मानव अधिकारको सुरक्षा, श्रमिक र मानव साधनको मूल्याङ्कन। १२ नेपालीको बलिदानले हामीलाई यो सिकाउँछ कि मानवता नै सबैभन्दा ठूलो पूँजी हो। जबसम्म हामी मानव जीवनको सम्मान र सुरक्षा सुनिश्चित गर्दैनौं, आतंकवादले हामीलाई लगातार चुनौती दिनेछ।
यसकारण, २१ वर्षअघि इराकमा १२ नेपालीको हत्या केवल इतिहास होइन। यो आज पनि हाम्रो चेतना, नीति र मानवताको मूल्यलाई परख्ने कालो दर्पण हो। मानव साधनको सम्मान, श्रमिकको सुरक्षा र जीवनको मूल्यको संरक्षणले मात्र हामी भविष्यका पीडाबाट बच्न सक्छौं।
झण्डै डेढ बर्ष अगाडी २०२३ अक्टोबरमा इजरायल–हमास युद्ध सुरु हुँदा सुदूरपश्चिम, नेपालका विद्यार्थी बिपिन जोशी हमासद्वारा अपहरणमा परे। अन्य साथीहरू इजरायली आक्रमणमा मारिए तर उनी अपहरणमा परेको पुष्टि भयो।
नेपाल सरकारले इजरायल, कतार, अमेरिका लगायतका शक्तिशाली मुलुकसँग निरन्तर सम्पर्क गरी बिपिनको रिहाइका लागि पहल गरिरहेको छ। तर युद्धग्रस्त क्षेत्र भएकाले प्रगति सुस्त छ।
करिब डेढ बर्ष बिपिन केवल एक व्यक्ति होइनन्; उनी सम्पूर्ण नेपाली युवाको सपना, संघर्ष र आकांक्षाको प्रतिनिधि हुन्। उनको सकुशल फर्काइ नेपाली जनताको आत्मसम्मान र मानवताको जित हुनेछ।
