युद्धको घाउ: द्वन्द्वमा यौन हिंसा पीडितको आवाज सुनिने आशामा आजको दिवस।

युद्धको घाउ: द्वन्द्वमा यौन हिंसा पीडितको आवाज सुनिने आशामा आजको दिवस

काठमाडौं, असार ५ –
“हामीले गोलीबाट होइन, इज्जतमाथि प्रहारबाट घाउ खायौँ। आजसम्म त्यो घाउ देखिँदैन, तर बाँचिरहेछ – हरेक साससँग।”
यो कथन सशस्त्र द्वन्द्वकालमा यौन हिंसाको शिकार बनेकी एक नेपाली महिलाको हो। यिनै आवाजहरूलाई सम्झिँदै आज जुन १९, “द्वन्द्वमा यौन हिंसा अन्त्यको लागि अन्तर्राष्ट्रिय दिवस” मनाइँदैछ।

संयुक्त राष्ट्रसंघले सन् २०१۵ देखि यो दिवस मनाउन थालेको हो, जसको मूल उद्देश्य हो — युद्ध र द्वन्द्वका बेला महिलामाथि हुने यौनजन्य हिंसा रोक्नु, पीडितलाई न्याय दिलाउनु, र यौन हिंसालाई युद्धको अस्त्रका रूपमा प्रयोग गर्न निषेध गर्नु।

युद्धको गोप्य अस्त्र – महिलामाथिको हिंसा

द्वन्द्वमा गोली मात्र चल्दैन। चल्ने गर्छ – डर, दबाब र यौनजन्य हिंसा। म्यानमारदेखि अफगानिस्तान, सीरिया, सूडानसम्म हजारौँ महिलाहरू युद्धको बीचमा बलात्कृत भए। बलात्कार केवल व्यक्तिगत हिंसा होइन, समाजलाई चुप लगाउने रणनीति बन्यो।

नेपालको सशस्त्र द्वन्द्व (२०५२–०६२) को समयमा यस्ता थुप्रै घटनाहरू घटे। केही उजागर भए, धेरै पीडित अझै मौन छन्। राज्य र विद्रोही दुवै पक्षबाट यौन हिंसाको शिकार भएकाहरू न्यायको पर्खाइमा छन्।

न्यायको बाटो अपुरो

यौन हिंसा पीडितहरूको लागि न्याय अझै टाढाको सपना जस्तै छ। संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियामा धेरै पीडितको मुद्दा नसमेटिएको, उनीहरूलाई दोषीझैँ व्यवहार गरिने, र समाजले अझै पनि मौनता रोज्ने प्रवृत्तिले यो पीडा थप चर्किएको छ।

आजको सन्देश

आजको दिनमा नेपाल लगायत विश्वका विभिन्न देशमा पीडितहरूको पक्षमा ऐक्यभाव प्रकट गरिँदैछ। “द्वन्द्वमा बलात्कार युद्ध अपराध हो”, “मौन नबस, न्यायका लागि आवाज उठाउ” जस्ता नारासहित मानवअधिकारकर्मी, महिला सञ्जाल र सचेत नागरिक सडकमा उत्रिएका छन्।

सामाजिक सञ्जालमा #EndRapeInWar र #JusticeForSurvivors जस्ता अभियान चलिरहेका छन्।

🕊️ अबको बाटो

पीडितको पहिचान, गोपनीयता र आत्मसम्मानसहित न्याय दिनु

संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रियालाई यौन हिंसाप्रति संवेदनशील बनाउनु

यस्ता घटना दोहोरिन नदिन सेना, प्रहरी र सशस्त्र समूहलाई यौन हिंसा प्रतिरोधी प्रशिक्षण

द्वन्द्वपछि पुनर्स्थापना, मनोवैज्ञानिक उपचार र आर्थिक सबलीकरण कार्यक्रम

—

“युद्ध सकियो तर शान्ति अझै आइपुगेको छैन,” भन्छिन् एक द्वन्द्वपीडित।
आजको दिन, ती आवाजहरूलाई सुनौं। उनीहरूलाई न्याय दिऔं। अनि घोषणा गरौं — “अब यौन हिंसा युद्धको हतियार होइन!”